-
1 пычрату
перех.1) загрязня́ть/загрязни́ть || загрязне́ние (кого, чего)киемне пычрату — загрязне́ние оде́жды
2) па́чкать ( краской)3) перен. пятна́ть, запятна́ть || запятна́ние (кого, чего)4) безл. появля́ться, появи́ться ( о грязи)урамда пычраткан — на у́лице грязь (гря́зно)
-
2 пычрату
-
3 авыз пычрату
1) па́чкать (запа́чкать) рот; па́чкаться разг. (чем-л.)2) язы́к (себе́) па́чкать; па́чкаться; язы́к (себе́) мара́ть (чем-л.)аның белән сөйләшеп авыз пычратма — не говори́ с ним - не па́чкай (мара́й) свой язы́к; не говори́ с ним - не па́чкайся
-
4 косып пычрату
наблева́ть, облева́ть -
5 кул пычрату
мара́ть (па́чкать) ру́ки (об кого-л., обо что-л.) -
6 күәс пычрату
1) проявля́ть/прояви́ть ни́зость (по́длость)2) соверши́ть посты́дное де́ло (посты́дный посту́пок) -
7 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
8 кул
I сущ.1) рука́ ( каждая из верхних конечностей человека) || ручно́йкулларны артка кую — заложи́ть ру́ки за́ спину
кулларны кысышу — пожа́ть друг дру́гу ру́ки
көчле куллар белән эләктереп алу — cхвати́ть (пойма́ть) си́льными рука́ми
2) (обычно за словами уң, сул) рука́, бок, сторона́, направле́ниеуң кулда — на пра́вой стороне́
шушы кулдан барыгыз — иди́те в э́том направле́нии
3) перен. рука́, по́черк; мане́рабу аның кулы түгел — э́то не его́ рука́
кулыннан тану — узна́ть его́ по по́черку
4) по́дписькул куйдыру — дава́ть на по́дпись
кул кайда, баш анда — (погов.) где по́дпись, там и голова́ ( об ответственности за подпись)
5) перен. рука́, ве́дение, распоряже́ниеҗирне крестьяннар кулына бирү — дава́ть зе́млю крестья́нам
бу эш аның кулында — э́то де́ло в его́ ве́дении
6) перен. власть, госпо́дство; рука́берәүнең кулы астында булу — находи́ться во вла́сти кого-л.
фашистлар кулыннан коткару — освободи́ть из рук фаши́стов
7) ист. фланг, крыло́уң кул урар, сул кул турар, урта кул атар — (фольк.) пра́вый фланг окружа́ет, ле́вый фланг разруба́ет (расчленя́ет), а сре́дний - стреля́ет
8) разг. овра́г, сухо́е ру́сло; ба́лка с водо́й; доли́на•- кул аркасы
- кул бавы
- кул белән
- кул гранатасы
- кул зинасы
- кул йөге
- кул йөзе
- кул карату
- кулдан карау
- кул көче
- кул куйдырып
- кул кую
- кул күтәрү
- кул машинасы
- кул остасы
- кул очы
- кул очыннан
- кул пычкысы
- кул сәгате
- кул сөлгесе
- кул сөрткече
- кул чүпрәге
- кул станы
- кул сугышы
- кул тамыры
- кул тегермәне
- кул тырмасы
- кул фонаре
- кул хезмәте
- кул һөнәре
- кул чабу
- кул чугы
- кул эше
- кул ялы
- кул яссуы
- кул яссуы кадәр
- кулга алу
- кулга алыну
- кулга өйрәтү
- кулдан килү••кул алу (алышу) — пожа́ть ру́ку, здоро́ваться рукопожа́тием ( в знак дружбы)
кул аркасы (сырты) белән дога кылу — не дава́ть благослове́ния, не благославля́ть (букв. моли́ться ты́льной стороно́й ладо́ни); проклина́ть, жела́ть (кому-л.) зла, беды́
кул арты авыр (җиңел) — рука́ тяжёлая (лёгкая)
кул арты китү — не везёт, переста́ло везти́; пошло́ по швам (после какого-л. события, работы или продажи - о начавшемся вдруг невезении)
кул баглап тору — стоя́ть нагото́ве, быть свобо́дным и гото́вым к любо́му де́лу (перед кем-л.)
кул баглап утыру — сиде́ть сложа́ ру́ки; стоя́ть без де́ла
кул белән алып ташлагандай — как руко́й сня́ло (об избавлении от болезни, боли, утомления, сонливости и т. п.)
кул белән (кулыннан) төймә генә төйми — на все ру́ки ма́стер, всё уме́ет
кул белән эшләгәнне иң белән күтәрәсең — (погов.) все посту́пки тре́буют отве́та (букв. что ру́ки сде́лают, то спина́ изно́сит)
кул буш вакытта (чакта) — в свобо́дное вре́мя, на досу́ге; пока́ не рабо́таешь (пока́ ру́ки не за́няты)
кул бушамый — ру́ки не дохо́дят; нет вре́мени, недосу́г, не́когда
кул буяу — мара́ть ру́ки; см. тж. кул пычрату
кул йөзе чаклы гына — с ладо́нь, о́чень ма́ленький (о лице, физиономии и т. п.)
кул калмау — (все) ру́ки отби́ть
кулы килә (килеп тора) — рука́ лежи́т; ру́ки приноро́влены (имеют навыки что-л. делать); см. тж. кулы ята
кул кулга йокмау — о́чень бы́стро и прово́рно, ло́вко и легко́ (выполнять какую-л. ручную работу); бы́стрый на́ руку
кул кулны юа — (погов.) рука́ ру́ку мо́ет (о взаимопомощи, обычно в предосудительных поступках)
кул остару — наби́ть ру́ку, навы́кнуть, наторе́ть прост., наловчи́ться
кул сугып килешү (кул сугышу) — см. кул сугу; обою́дное рукоби́тье (в знак согласия, договорённости)
кул сузып тору — проси́ть подая́ние, ми́лостыню
кул сырты — противополо́жная (ты́льная) сторона́ руки́; см. тж. кул аркасы
кул тик тормау — быть нечи́стым на́ руку (занима́ться воровство́м)
кул тимәү — ру́ки не дохо́дят; см. тж. кул җитмәү
кул тыгу — приложи́ть ру́ки (к чему-л.), приня́ть уча́стие (в чём-л.) (обычно без чьего-л. разрешения)
кул шомару — наби́ть ру́ку, наловчи́ться, наторе́ть (в чём-л.)
кул (эшкә) яту — рука́ лежи́т, рука́ приноро́влена (быть спосо́бным)
кулга да алмау — не брать в ру́ки, не держа́ть в рука́х, не прикаса́ться
кулга ияләштерү — укроща́ть (животных, ирон. людей)
кулдан килгән кадәр — поси́льно, по ме́ре (в ме́ру) сил, по ме́ре возмо́жности (работать, помочь и т. п.)
кулдан киткәнче, иясенә җиткәнче — (погов.) нева́жно сде́лано, лишь бы скоре́е сбыть с рук
куллар тыңламау (күтәрелмәү) — ру́ки не слу́шаются (не поднима́ются), ру́ки опуска́ются
кулларны җәю — простере́ть ру́ки
кулларны чишү — развя́зывать ру́ки (кому-л.), дать свобо́ду де́йствий
кулыңны (кулларыңны) күтәр! — сдава́йся!
кулны күкрәккә куеп — положа́ ру́ку на́ сердце (сказать, спросить и т. п.), от чи́стого се́рдца
кулны тик тотмау — не сиде́ть сложа́ ру́ки, быть всегда́ при де́ле
кулны тота — ру́ку де́ржит, меша́ет; препя́тствует, тормози́т (в каком-л.) де́ле
кулы(ң) калмас — ру́ки не отва́лятся (у кого-л.)
кулы кыска — ру́ки ко́ротки́ (у кого-л.)
кулы эшкә ятмый — ру́ки не лежа́т к рабо́те, ничего́ не уме́ют де́лать, у него́ ничего́ не получа́ется
кулы(н) юмаган — нечи́ст на́ руку (букв. ру́ки немы́тые)
кулымны кисәргә бирәм — даю́ ру́ку на отсече́ние; ей-бо́гу, кляну́сь
кулын куймаган — по́дписи не оста́вил, неизве́стно кто ( о совершившем кражу или преступление)
кулына сугу — бить по рука́м (кому-л.), наказа́ть (кого-л. за что-л.)
кулына шайтан төкергән — черто́вски ло́вкий, виртуо́зно выполня́ет (какую-л.) (ручну́ю) рабо́ту (букв. на́ руки плю́нул дья́вол)
кулыннан килмәгән эше юк — ма́стер на все ру́ки (букв. нет тако́й рабо́ты, кото́рую бы он не смог вы́полнить)
кулыннан эш килми (торган кеше) — безру́кий, неуме́лый в рабо́те
кулыннан эш килү — быть свобо́дным выполня́ть любо́е де́ло, быть ма́стером на все ру́ки
кулыңны ал! — ру́ки прочь! (от кого-чего-л.); не вме́шивайся!
кулыңны бир! — дай ру́ку! я согла́сен!
- кул астына алукулыңны тый! — не дава́й во́лю рука́м!
- кул астына керү
- кул астында
- кул бармый
- кул башлау
- кул бирмәү
- кул бирү
- кул болгау
- кул буш тормау
- кул җае
- кул җитмәс
- кул җитмәү
- кул җитү
- кул җылыту
- кул калмас
- кул кушырып тору
- кул кушырып утыру
- кул күтәрелми
- кул кызу
- кул кыска
- кул кычыта
- кул озайту
- кул пычрату
- кул салу
- кул селтәү
- кул сугу
- кул сузу
- кул сузымында
- кул тидерү
- кул тимәгән
- кул тыккысыз
- кул уңае
- кул хөкеме
- кул ягу
- кулга ирек бирү
- кулга керү
- кулга төшерү
- кулга төшү
- кулда тоту
- кулдан китү
- кулдан төшми
- кулдан үтү
- кулдан кичү
- кулдан ычкындыру
- кулдан ычкыну
- кулы озын
- кулы тик тормас
- кулы уйнау
- кулы ята
- кулы ятышлы
- кулына алу
- үз кулына алу
- кулына бирү
- кулына тоттыру
- кулына карау
- кулына эләгү
- кулында тоту
- үз кулында тоту
- кулында ут уйнату II прил.1) подходя́щий, соотве́тствующий; ро́вня см. тж. кулай 1)бу эшкә кул кешене табу җиңел түгел — найти́ подходя́щего челове́ка на э́то де́ло не так легко́
2) поло́женный (кому-л.), назна́ченный ( судьбой); принадлежа́щийсезгә кул мал түгелдер — не вам, наве́рное, суждено́ э́то добро́
3) быть па́рой, па́расиңа кул яр түгел — он(а́) тебе́ не па́ра
•- кул килү -
9 әйләнә-тирә
1. сущ.1) окре́стность (города, деревни, леса); окру́гаМәскәү әйләнә-тирәсе — окре́стности Москвы́
2) среда́, окружа́ющая среда́2. прил.әйләнә-тирәне пычрату — загрязне́ние среды́
окре́стный; окружа́ющийәйләнә-тирә авыллар — окре́стные сёла
-
10 былчырату
-
11 косу
неперех.1) рвать, вы́рвать, блева́ть, тошни́ть || рво́та || рво́тныйкүп ашатма, косар — не перекорми́, его́ вы́рвет
кан косу — ха́ркать кро́вью
косу күренешләре мед. — рво́тные явле́ния
2) перен.; прост. теря́ть, потеря́ть, упуска́ть/упусти́ть из рук ( нажитое нечестным путём)3) перен. изрыга́ть, изверга́ть, выбра́сывать из себя́ (чугун, сталь из домны; огонь из пушек)4) перен.; разг. дава́ть/дать окисле́ние ( о нелужёной металлической посуде)бу чиләк коса — э́то ведро́ даёт окисле́ние
•- косасыны китерү
- косып пычрату
- косып чыгару -
12 күәс
сущ.1) квашня́күәскә камыр кую — заква́сить те́сто в квашне́
2) диал. квас•- күәс чиләге••күәс төбен кагу — расска́зывать всё сокрове́нное
-
13 лыкырдату
-
14 тәртә
сущ.1) огло́бля; ды́шлотәртәгә бәйләү — привяза́ть к огло́блям
2) перен.; разг. слега́; дли́нная дуби́на•- тәртә башы
- тәртә каеру••тәртә башын чәйнәү — гры́зться, руга́ться, конфликтова́ть за́дним число́м ( когда всё уже решено)
тәртә пычрату — оплоша́ть; испо́ртить де́ло, за кото́рое взя́лся
тәртә сыну — вконе́ц расстро́иться, разла́диться ( о делах); вконе́ц испо́ртиться
тәртә төртсәң үсеп чыгарлык (китәрлек) — чрезвыча́йно плодоро́дный; плодоро́днейший (букв. тако́й, что воткнёшь ды́шло - вы́растет)
тәртә түбәнгә карау — (си́льно) ухудша́ться ( о делах), разла́диться; идти́/пойти́ к разва́лу
тәртәгә җигелү — см. җигелү 3)
- тәртә аша сикерүтәртәдән чыгу — устра́ивать/устро́ить эксце́ссы
- тәртә башлары орыну
- тәртә башлары сугылу
- тәртә буе
- тәртә буйлыгы
- тәртә сындыру
- тәртәгә аркылы килү
- тәртәгә тибү
- тәртәне бору
- тәртәне каеру
- тәртәне кирегә бору
- тәртәне кирегә каеру
- тәртәсе кыска җиректән
См. также в других словарях:
буялту — Пычрату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пычрану — (ПЫЧРАТУ) – 1. Яңгыр яки юеш кар явып, җир өсте, туфрак, балчык изрәү 2. Пычракка буялу. Каралу, керләнү 3. күч. Әшәке, кабахәт, түбән җанлы кешегә яки шундый эшкә бәйләнү, катнашу. Хурлыклы хәлгә калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
пычрау — (ПЫЧРАТУ) – 1. Яңгыр яки юеш кар явып, җир өсте, туфрак, балчык изрәү 2. Пычракка буялу. Каралу, керләнү 3. күч. Әшәке, кабахәт, түбән җанлы кешегә яки шундый эшкә бәйләнү, катнашу. Хурлыклы хәлгә калу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аунау — 1. Яткан килеш әле бер, әле икенче якка боргалану, тәгәрәү. Өс башын нәрсәгә дә булса ятып пычрату. Кайда да булса уйнап, ятып, тәгәрәп вакыт үткәрү турында көн буе түшәктә ауный 2. Әйберләр тур. : озак вакытлар файдаланылмау, кайда да булса яту … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
әшәкеләү — 1. Пычрату, бозу 2. Бозу, сыйфат ягыннан начарлату 3. Начарга әйләндерү, ямьсезләү тормышны ә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
буяу — I. ф. 1. Төсле матдә (буяу) сөртеп, сеңдереп һ. б. ш. (манудан башка) юл белән әйберне бүтән төскә кертү. күч. Матур итеп тасвирлап, күпертеп күрсәтү 2. Май, дегет һ. б. ш. нәрсәне әйбергә сөртү, ягу, йоктыру 3. Берәр нәрсә йоктырып пычрату… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лыкырдату — (ЛЫКЫРДАУ) – диал. Пычрату, юешләтү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сылау — 1. Берәр үзле нәрсәне: ябышып калырлык итеп йоктыру, катлам итеп ягу. сөйл. Ягу (майны, балны һ. б. ш.) 2. күч. Артык калын һәм килешсез, ямьсез итеп сөртү, йоктыру (буяуны һ. б.). Берәр нәрсә йоктырып пычрату 3. Ярык тишекне берәр үзле нәрсә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таптау — I. 1. Аяк белән (өстенә) басып йөрү, өстендә йөрү. 2. Аяк яки тәгәрмәч белән басып, җиргә түшәлдерү, егу (гадәттә иген яки үләнне) 3. Басып изү; бастыру, тыгызлау 4. Берәр юл буйлап яки бер урында күп йөрү, кат кат йөрү 5. Аяк белән басып… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шакшылау — Шакшы хәлгә китерү, пычрату … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге